Looking back to move forward: Personal reflections and stimulations

Personally, I do not believe in making massive new year resolutions mainly because I rarely achieve the resolutions that I made. However, I still am into reflecting on all the things I went through throughout the year so that I can be a better person while making new mistakes unavoidably as a human nature. So, looking back to 2022 and forward towards 2023, here are a few things that I learnt and that I think are worth bringing into the new year. 

Many goodbyes and greetings 

2022 gave me a certain perspective on leaving and in contrast, welcoming. As all of us know, goodbyes are hard. For me, greetings and embracing change are hard, too. Personally in 2022, while goodbyes took time to process for letting myself move on, trying to settle down in new place and with new people felt like skywalking without safety-belts: I have to walk but I know there is a huge risk to fall down - that is the point I feel hard. Embracing change is easy to say but difficult to practise in reality because there are a lot of uncertainties: the culture, the system, and the people compounding trust is not built yet and the communication is being tested. In 2022, I was floating in that cycle: byes, trying to move on and adapting changes, meeting new people & things and learning. I am exhausted but I have come to realize that this is a cycle we have to deal with, the whole adult-life until and unless you want it. In 2022, I had many farewells: some were good-byes; some were unexpected byes and some were the necessary byes I made sadly. There were also a lot of new people and new things I got to know during this year personally and professionally. 

While I am struggling with all of that, I feel that this is beautiful in having a sense that I have been able to process all of that and be conscious every step of the way only because I am a human. 

ခေါင်းစဥ်မတပ်တတ်တဲ့ စာ

အခြေခံကုန်စျေးနှုန်းတွေတရိပ်ရိပ်တက်လာတာ တကယ်က လ တော်တော်များများကြာလို့ နှစ်တောင်ပေါက်နေပါပြီ။ ဒါပေမယ့် ဒီရက်ပိုင်းတော့ အစစအရာရာစျေးတွေကြီးလာတယ်မလား။ စျေးတွေသိပ်ကြီးလာလိုက်တာလို့တွေးမိပြီး ဝိတ်လျှော့ရတဲ့အဖြစ်တွေ ခဏခဏဖြစ်လာတော့ ငယ်ဘဝကို ပြန်စဥ်းစားမိပါတယ်။ 

ငယ်ငယ်ကလည်း ဒီလိုပဲလေ။ ပြောရရင် ကျနော်တို့အရွယ်က အာဏာရှင်ထုတ်ကုန်စစ်စစ်လို့ ပြောလို့ရပါတယ်။ ဆိုရှယ်လစ်ခေတ်ကိုလုံးလုံးမမှီ၊ အာဏာရှင်စစ်စစ်လက်ထပ်မှာ မွေးဖွားပြီး အာဏာရှင်ပညာရေးကိုသင်ယူ၊ အာဏာရှင်ပေးသိသလောက်ပဲ သိခဲ့၊ ထိတွေ့ခွင့်ရတဲ့မျိုးဆက်ပေါ့လေ။ ၂၀၁၀မတိုင်ခင်ထိ လွတ်လပ်မှုရဲ့အရသာကို ဘယ်တုန်းကမှမခံစားရဖူးသလို၊ ဖိနှိပ်ခံနေရတာတောင် ဖိနှိပ်ခံနေရပါတယ်လို့ မသိခဲ့တဲ့အချိန်ကာလတွေအများကြီးပဲ။ 

အဲ့ကာလတွေမှာ ကျနော်မှတ်မိသလောက် ကျနော်တို့မိသားစုမနက်စာမှာ ကိုယ်ကြိုက်တဲ့မနက်စာ ကိုယ့်ဘာသာ ရွေးချယ်စားခွင့်ရတဲ့မနက်တွေဆိုတာ သိပ်ရှားပါတယ်။ တို့ဖူးနဲ့ခေါက်ဆွဲ ရောသုပ်တဲ့ အသုပ် ၂ပွဲဝယ်ပြီး ထမင်းကြမ်းနဲ့ မိသားစုအားလုံး စားချင်စား၊ ဒါမှမဟုတ် ရန်ကုန်မှာ မန်းလေးပဲကြော်လို့ခေါ်ပြီး ကျနော်တို့ဒေသဖက်ကတော့ ပဲလွန်းကြော်လို့ခေါ်တဲ့အကြော် ၄ခုဝယ်ပြီး ပဲပြုတ်နဲ့ထမင်းကြမ်းနဲ့ စားချင်စား အဲ့လို မျှတစားရပါတယ်။ အများနည်းတူမိသားစုတွေလိုပဲ အသားဟင်းဆိုလည်း ကိုယ် ကိုယ်တာနဲ့ပဲ ကိုယ်စားရတာပဲ။ ကျနော်တို့အိမ်က ပုဇွန်ဟင်းကြိုက်ကြပေမယ့် ပုဇွန်ချက်တဲ့နေ့ဆို ဟင်းမကုန်ပါဘူး။ တခြားသူစားပါစေဆိုပြီး ဦးစားပေးစားကြလို့ ပုဇွန်ဟင်းဆို အကောင်ရေကွက်တိချက်တောင် အမြဲပိုတာပါပဲ။ မိသားစုက ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် ပေါပေါများများလည်းမသုံးနိုင်သလို ပိုပိုလျှံလျှံမရှိဘူးလို့သိပေမယ့် ဒီလိုစားရသောက်ရတာကို အားလုံးပုံမှန်ပဲလိုပဲ ငယ်ငယ်က ထင်ခဲ့တာပါ။ ချွေတာရေးတို့၊ အထွေထွေအကျပ်အတည်းတို့ဆိုတဲ့စကားလုံးတွေတောင် အာဏာရှင်က မသိစေချင်လို့ ကျနော်တို့ သိခွင့်မရှိခဲ့ရဘူး။ 

တခြားကိစ္စတွေဆိုလည်း ဒီလိုပဲ။ ရွေးချယ်စရာတွေများများစားစား မရှိပါဘူး။ ကျနော်တို့အထက်တန်းလောက်ရောက်တဲ့အခါမှာ တတ်နိုင်တဲ့မိသားစုတွေက သားသမီးတွေကို ရန်ကုန်ကျောင်းတွေပြောင်းထားကြပါတယ်။ မြို့ကြီးလို့ကျောင်းကြီးကြီးမှာ ပိုကျယ်ပြန့်တဲ့ထိတွေ့မှုတွေရပေမယ့် အာဏာရှင်ပညာရေးပါပဲ။ ဆိုလိုရင်းက အဲ့တာမျိုးက နယ်ကမိသားစုတွေအနေနဲ့ မိုင်ကုန်လုပ်လို့ရတဲ့ ရွေးချယ်မှုပါ။ အခွင့်အလမ်းတွေအများကြီးမရှိဘူး။ မြို့မှာလည်း လူငယ်လူရွယ်တွေ သိပ်အများကြီးမရှိဘူး။ လုပ်နိုင်ကိုင်နိုင်တဲ့အရွယ်ဆို ကိုယ့်အထွာနဲ့ကိုယ် ရန်ကုန်တက် အလုပ်လုပ် ဒါမှမဟုတ် ထိုင်း၊ မလေးရှား၊ စင်ကာပူ အလုပ်သွားလုပ်ကြရလို့ပါ။ ကျန်ခဲ့ကြသူအများစုကလည်း ၂လုံးထီ၊ ၃လုံးထီ၊ ဘောလုံးပွဲဇာတ်မှာ မနက်တခါညတခါ၊ ၁၅ရက်တခါ မျှောကြပါတယ်။ 

ခုလည်း ဒီလိုပဲမလား။ ကျနော်တို့မှာ ရွေးချယ်စရာတွေ နည်းလာနေပါတယ်။ ငယ်ငယ်တုန်းကလိုမျိုးပေါ့။ တခုခုသုံးဖို့ တခုခုကို ဝိတ်လျှော့လာရတယ်။ ချွေတာရတယ်။ တစ်ဦးကိုယ်တာကို နောက်တစ်ဦးနဲ့နောက်တစ်စုတစ်ဖွဲ့နဲ့ မျှရတယ်။ ခုဆို ကျနော် သောက်နေကြကော်ဖီစျေးတွေတက်လို့ အရင်လို စိတ်ရှိတိုင်းသောက်ဖို့ တွေးလာရတယ်။ လက်ဖက်ရည်ဆိုင်ကို ခဏခဏထိုင်ဖို့ ခုဆို စဥ်းစားရတယ်။ သုံးနေကျအာလုပ်ကျင်းဆေးရည် ဘူးကြီးက စျေး၂ဆမကတက်သွားလို့ တံဆိပ်ပြောင်းသုံးရင် ကောင်းမလား၊ ဘူးသေးပဲ ဝယ်သုံးရမလား၊ တနေ့တစ်ခါပဲ အဲ့ဆေးရည်သုံးပြီး အာလုပ်ကျင်းရတော့မလား စဥ်းစားရပါတယ်။ မနက်စာကို အရင်လို လက်ဖက်ရည်ဆိုင်ထိုင်ပြီး အကျအနစားဖို့ နေ့တိုင်းမစားနိုင်တော့ပါဘူး။ မီးခိုးကြွက်လျှောက်စဥ်းစားကြည့်ရင် မနက်စာစားတဲ့အကြိမ်အရေအတွက်နည်းတာ လက်ဖက်ရည်ဆိုင်ကို ထိခိုက်တယ်။ အဲ့ဆိုင်မှာခန့်ထားတဲ့ ဝန်ထမ်းတွေကို ထိခိုက်တယ်။ အဲ့ဆိုင်ကို ကုန်သွင်းတဲ့ ကုန်သည်တွေထိခိုက်တယ်။ အားလုံးပတ်ပတ်လည်း ထိခိုက်ကြတယ်မလား။ 

ရပ်ရွာထဲမှာလည်း ဒီလိုပဲ။ မီးပျက်လို့ ရေမလာ။ စိတ်ရှုပ်ရ။ ဆားအုန်းဆီတစ်ပိဿရဖို့ တန်းစီရ၊ ကားတွေ၊ ဆိုင်ကယ်တွေဆီဖြည့်ဖို့ ခေါင်ခိုက်တဲ့စျေးနဲ့တောင် လိုသလောက်မရ။ ကုန်စျေးနှုန်းတွေတက်ပြီး လုပ်အားခမတက်လို့ အလုပ် ၂ဆတိုးလုပ်ရသူတွေများ။ ရပ်ကွက်ထဲမှာ တစ်နိုင်တစ်ပိုင် မုန့်ဆိုင်လေးတွေများလာ။ အာဏာရှင်တွေက ကျနော်တို့ကို နိစ္စဒူဝကိစ္စလေးတွေနဲ့ အလုပ်ရှုပ်ခိုင်းထားတယ်။ ကောင်းပေ့ဆိုတဲ့အရာတွေအားလုံး သူတို့ပဲ ပိုင်ဆိုင်မယ်။ တကယ်လို့ကျနော်တို့မှာ ပိုက်ဆံရှိလည်း အရင်လို ရွေးစရာများများစားစားမရှိပါဘူး။ ခေတ်ကာလကပေးလာတဲ့အခြေအနေထဲကပဲ ကျနော်တို့အားလုံးရွေးချယ်ကြရတယ်။ 

ရွေးချယ်ခွင့်တွေနည်းလာတာ ကောင်းတဲ့ကိစ္စလုံးဝမဟုတ်ပါဘူး။ ဒါကို ငယ်ငယ်ကအချိန်ကာလတွေအရ၊ ၁၀နှစ်လောက်လွတ်လပ်မှုလေးမြည်းစမ်းခွင့်ရတဲ့အခြေအနေတွေအရ ကျနော်တို့ သိနေကြပြီမဟုတ်လား။ ရွေးချယ်ခွင့်နည်းလာတာ တနည်းအားဖြင့် ကျနော်တို့ကို တုံးအ ခိုင်းနေတာပါပဲ။ ရွေးစရာနည်းလာတော့ စဥ်းစားစရာသိပ်မလိုဘူးလေ။ နေ့စဥ်ဘဝကို အဆင်ပြေအောင် ကြည့်ကျက်ဖြေရှင်းဖို့ကြိုးစားရင်းအချိန်ကုန်နေရတော့ ကိုယ်စိတ်ကျန်းမာဖို့၊ စိတ်ပျော်ရာဝါသနာပါရာတွေလုပ်ဖို့ အခွင့်အရေးလည်းမရှိသလို အခြေအနေကိုကလည်း မပေးတော့ပါဘူး။ 

အာဏာရှင်ရှိသရွေ့ ဒီသံသရာလည်နေမှာပါပေါ့။ စိတ်ညစ်စရာတွေကြားမှာဆိုတော့ စိတ်ညစ်စရာတွေပဲ တွေးမိတယ် ထင်ပါတယ်။ အားလုံးကိုယ့်အတိုင်းအထွာ၊ ကိုယ့်နည်းကိုယ့်ဟန်နဲ့ တော်လှန်နေကြတယ်မလား။ 

အာဏာသိမ်းစက နေ့တိုင်း ဆိုခဲ့ကြအားယူခဲ့ကြသလို။ 

အမှန်တရားကိုရရင်ရ ပြန်မရရင် အဆုံးထိသွားမှာပါ... ဆိုတာလေ။ 

ရွေးချယ်စရာတွေ ပြန်ပြီး များပြားလာတဲ့အထိ။ လွတ်လပ်မှုနဲ့လုံခြုံမှုက အားလုံးအပေါ် ဆတူ လွှမ်းခြုံနိုင်တဲ့အထိ။ လူ့ဂုဏ်သိက္ခာနဲ့လူ့ရပိုင်ခွင့်တွေ ဘယ်တော့မှ ပြန်လွှတ်မကျတော့တဲ့အထိ၊ ဘယ်သူကမှ အဓမ္မလုယူခွင့်မရှိတော့တဲ့အထိ။

https://cartoonmovement.com/cartoon/rich-and-poor-relationship

Becoming a communicator: 8 years on and more

Just happen to remember that today marks my 8th year of working as a communicator by telling stories. Years passed by, things changed a lot personally, socially and politically - everything is struggling now but I still believe that we all have our little space to do what we are good at and what we believe - my part is to tell stories on every possible channels; on social media, in office pantry verbally or in tea shop with friends - sometimes with joy and often by crying a little bit.

Eternally I believe that stories can inspire each other, can relay energy and resilience to pave a way towards better.

I am so grateful for the opportunity and privilege to be able to do that over the past eight years. Forwards and upwards, I will keep doing what I’m doing.

စာအုပ်ပို့တဲ့အဘ - An old delivery man by bicycle

မနက်က လက်ဖက်ရည်ဆိုင်ထိုင်ရင်း ဆိုင်ရှေ့ ဒီလို စက်ဘီးလေး တွေ့တော့ ငယ်ငယ်က ဂျာနယ်တွေ၊ မဂ္ဂဇင်းတွေလိုက်ပို့တဲ့ အဘကို သတိရသွားလို့ ဓာတ်ပုံရိုက်ထား။ အဘနာမယ်ကို သေချာတောင်မသိဘူး။ ဒါပေမယ့် ငယ်ငယ်က အပတ်တိုင်း လတိုင်း အဘကို မျှော်ရတာတော့ မှတ်မိတယ်။ နယ်မြို့မှာ ကြီးတော့ ငယ်ငယ်က ဖတ်လို့လက်လှမ်းမှီနိုင်တဲ့ resource ဆိုတာ အကန့်အသတ်ရှိတယ်။ ကျနော့်အတွက် အပတ်စဉ်ထုတ် မော်ဒန်ဂျာနယ်ရယ်၊ လစဉ်ထုတ် မင်္ဂလာမောင်မယ်ရယ်၊ မြတ်မင်္ဂလါရယ်၊ နက္ခတရောင်ခြည်ရယ်၊ စာအုပ်ဆိုင်က ငှါးဖတ်တဲ့ ရွှေအမြုတေရယ် ဒါပဲ။ အဲ့ဒါ လက်ကုန်ပဲ။ ရန်ကုန်မှာ တနင်္လာထုတ်တဲ့ဂျာနယ်က ကျနော်တို့ဆီ နှစ်ရက်ကျော်လောက်မှ ရောက်တာမျိုး။ အဲ့တာတောင် အဘ မလာရင် မဖတ်ရဘူး။ အဘက လက်ဖက်ရည်သောက်တယ်။ ဖတ်စရာစာအုပ်တွေ လိုက်ပို့တယ်။ အမြဲ ပြုံးပြုံးပဲ။

ငယ်ငယ်ကတော့ ကျနော့်ဆီရောက်တာလေး ဖတ်ရဖို့ပဲ စိတ်ထဲရှိတာ။ ခု ကြီးမှ ခဏခဏတွေးမိတာ ကမ္ဘာကြီးဘာဖြစ်နေလဲဆိုတာ လူတွေသိဖို့ အဘအကျိုးဆောင်အသက်မွေးတဲ့ စာအုပ်တွေလှည့်ပို့တဲ့အလုပ်က အလွန် တန်ဖိုးရှိတဲ့အသက်မွေးဝမ်းကြောင်းမှုပဲလို့။

အဘလာပို့တဲ့စာအုပ်ပြူတင်းပေါက်တွေကနေ ကျနော် ခုလောက်ထိ လူလိုသူလို ဖြစ်နေတာလို့ ခံယူပါတယ်။ ခုထိသာ အဘရှိရင် အသက်အိုမင်းနေရော့မယ်။ အဘ သက်ရှိထင်ရှားရှိတုန်းဆို ကျန်းမာပါစေ။ မေတ္တာပို့ပါတယ်။

Just took this picture this morning when I was in the teashop right in the corner of my apartment because I suddenly remember an old man who delivered the newspapers and magazines by bicycle in my native town back in the 1990s. Actually, I didn't even know his full name. I called him ABa (which is the pronoun we respectfully refers to the elder men in Burmese language) but I did remember that I used to look forward to ABa every week and every month for the journals and magazines we subscribed to. Since I grew up in the small rural area, the reading resources available were limited. For me at that time, I had a few to enjoy in a month most of which agented by ABa: A weekly journal called 'Mordan', a monthly youth magazine called 'Mingalar Maung Mal' and 'Myat Mingalar' which both are Buddhism teaching pieces, astrological and supernatural magazine called 'Natkhata Yaungyi' which my father subscribed and 'Shwe Amutay' literature magazine from book rental shop. That's all I can digest. The journals published in Rangoon on Monday came to us just over two days late due to inefficient transportation at that time. Even so, we could not read them when ABa was not able to come and deliver for some reason. ABa used to have tea, deliver books and always wear a cool and calm smile on his face.

As a kid, I used to want to read whatever came my way. Now becoming a grown-up man, I have come to realise that a job of delivering books for others is one of the most extraordinary jobs ever in thinking that sending books for the sake of others to get to know what has been happening around the world.

Thanks to the window of the books ABa delivered to me over the years, I turly believe that I just had a chance to learn about the world, how to live a life with decency and humanity. If ABa is fortunate enough to survive covid and coup, he will get older. If so, may he continue to be healthy. Sending love. 

၂၀၂၂ - မတည်ငြိမ်တဲ့ ကမ္ဘာကြီး

ဒီမနက် ရုရှားက ပြဿနာစတဲ့ ယူကရိန်းသတင်းတွေဖတ်ရတာ စိတ်မသက်သာ။ မနှစ်က အာဏာသိမ်းပြီးစကာလမှာ ယူကရိန်းတော်လှန်ရေးမှတ်တမ်းရုပ်ရှင်ကြည့်ပြီး အားယူကြဖို့ အချင်းချင်း ဖေ့ဘုတ်ခ်ပေါ် မျှဝေကြတာ သတိရမိတယ်။

အာဏာရှင်တွေက သူတို့အကျိုးစီးပွါးဖြစ်တဲ့ အာဏာရယူရေးနဲ့ အာဏာတည်မြဲရေးကလွဲလို့ တခြား ဘာဆိုဘာကိုမှ ကျင့်ဝတ်အရဖြစ်စေ၊ ရှိပြီးသား သဘောတူညီချက်တွေအရဖြစ်စေ စောင့်ထိန်းမှုမရှိတာ သိပ်သေချာ။ လုပ်ပုံလုပ်နည်း၊ ချဉ်းကပ်ပုံပဲ ကွာချင်ကွာမယ်၊ ဥာဏ်ကောက်ကျစ်ပြီး အကျင့်တန်ပုံကတော့ အကုန်အတူတူပဲ။ ကပ်ဘေးကြောင့် တစ်ကမ္ဘာလုံး နလန်မထူနိုင်ဖြစ်နေတာကို အခွင့်ကောင်းယူပြီး အနိုင်ကျင့်ဗိုလ်ကျ အာဏာချဲ့ချင်တဲ့သူတွေ သိပ်များ။ ၂၀၂၁ထဲမှာ အာဏာသိမ်းတာ ဒါမှမဟုတ် တခြားနိုင်ငံက ကျူးကျော်တာ ရင်ဆိုင်ရတဲ့နိုင်ငံတွေ တိုးလာတယ်။ မြန်မာ၊ ဆူဒန်၊ အာဖကန်နစ္စတန်၊ ခု ယူကရိန်း။ ပြီးခဲ့တဲ့ဇန်နဝါရီလမှာ ဝါရှင်တန်ပို့စ်က ‘၂၀၂၁ ခုနှစ်မှာ အာဏာသိမ်းတာတွေက ကူးစက်ရောဂါလို ပို ပျံ့နှံလာတယ်။ နှစ်သစ်မှာလည်း ဒီလို နိုင်ငံရေးအရ ဝရုန်းသုန်းကားဖြစ်တဲ့အခြေအနေတွေက လျော့ကျသွားဖို့ မမြင်ဘူး’ လို့ ခေါင်းကြီးတပ်ရေးတယ်။

နိုင်ငံရေးသိပ္ပံပညာရှင် Huntington ကတော့ ၁၉၇၀ ပြည့်နှစ်တွေကစပြီး ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ်တွေအထိကို ဒီမိုကရေစီတတိယလှိုင်းကာလလို့သတ်မှတ်ခဲ့ပြီး ဒီမိုကရေစီအားအကောင်းဆုံးအချိန်လို့လည်း ဆိုတယ်။ ဒီနောက် ၂၀၁၀ နောက်ပိုင်းမှာ အာရတ်နွေဦးက အားကောင်းလာပေမယ့် အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသမှာ ဒီမိုကရက်တိုက်ဇေးရှင်းဖြစ်သွားတဲ့အထိ မဟုတ်ခဲ့ပြန်ဘူး။ အဲ့တုန်းက တော်လှန်ရေးအောင်မြင်ပြီး ဒီမိုကရေစီစနစ်ကိုကူးပြောင်းသွားနိုင်တာ တူနီးရှားတစ်နိုင်ငံပဲ ရှိခဲ့ပေမယ့် သူလည်း အာဏာရှင်အကျင့်အကြံတွေနဲ့ ပြန်ပေါ်ပေါက်နေပြန်ပြီ)။ ​

ကပ်ဘေးက ကျန်းမာရေးစနစ်၊ စီးပွားရေးစနစ်တွေ ပြိုလဲစေနိုင်ပြီး ဒီမီးပွားတွေက နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေးအထိ ကူးစက်လောင်နိုင်တယ်လို့ နိုင်ငံကြီးတွေက တောက်လျှောက် ပြောနေခဲ့ကြပေမယ့် တကယ်တမ်း ပြင်ဆင်မှုရော၊ ရင်ဆိုင်နိုင်မှုမှာရော ထင်သလောက် ခရီးမပေါက်နေဘူးထင်ပါတယ်။ ခုဆို ကပ်ဘေးကနေ ဒီမိုကရေစီကိုတောင် တိုက်ရိုက်ထိပါးနေပြီ။ အနာဂတ်ကပ်ဘေးအတွက်ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုလို့ စဉ်းစားကြရင် ပြည်သူ့ကျန်းမာရေး၊ စီးပွားရေးမူဝါဒတွေ ဘယ်လိုအားကောင်းအောင် လုပ်ကြမလဲ စဥ်းစားရုံတင်မဟုတ်ပဲ ဒီမိုကရေစီကို ဘယ်လိုထိပါးနိုင်သလဲ၊ ဘယ်လောက် ထိပါးနိုင်သလဲ၊ ရှိပြီးသား ဒီမိုကရေစီစံနှုန်းတွေ၊​ တန်ဖိုးထားတွေကို ဘယ်လိုကာကွယ်ကြမလဲပါ စဥ်းစားမှ အဆင်ပြေမယ်ထင်တယ်။​ 

ကိုယ့်နိုင်ငံမှာ အာဏာသိမ်းတာကြုံတွေတွေ့ရတဲ့လူငယ်တစ်ယောက်အနေနဲ့ တစ်ကမ္ဘာလုံးမှာ မငြိမ်မသက်ဖြစ်နေတာ စဥ်းစားရင် အသက်ရှုပိုကြပ်။ တစ်ဖက်မှာလည်း ဒါဟာ စိန်ခေါ်မှုပေမယ့် အခွင့်အလမ်းလည်းဟုတ်တယ်လို့ ကိုယ့်ဘာသာ အားပေးမိပြန်တယ်။ ဒီမိုကရေစီစတုတ္ထလှိုင်းကို မြန်မာနိုင်ငံက အောင်အောင်မြင်မြင် ပြန်စတင်လိုက်နိုင်မယ့် အခွင့်အလမ်းတွေ ကျနော်လို့ လက်ထဲမှာတင်ရှိနေတယ်။ တန်းတူရေးနဲ့ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်ကို သေချာပေါက်အာမခံပေးနိုင်မယ့် အမျှော်အမြင်တွေရယ်၊ စုစည်းအားတွေရယ် ပိုလိုတယ်။ ကျနော့်အမြင်အရ ဒီမိုကရေစီဆိုတာ အတွင်းကပဲ လာတာပါ။ တစ်ဦးချင်းစီကနေ စတင်နိုင်တယ်။ အဲ့လိုကျင့်ကြံဖို့လည်းတာဝန်ရှိတယ်။ ဒါကိုက ဒီမိုကရေစီရဲ့ အခြေခံအနှစ်သာရပဲ။ အားလုံးပါဝင်ရေးကို အာမခံပါလို့ ညီညွတ်ရေးအစိုးရနဲ့ အတိုင်ပင်ခံကောင်စီကို ကျနော်တို့အားလုံးက တိုက်တွန်းနေကြတဲ့နည်းတူ အားလုံးပါဝင်နိုင်တဲ့ နိုင်ငံရေးစကားစမြည်ကိုလည်း မိသားစုထဲမှာကို စ နိုင်ဖို့ ကျနော်တို့ကိုယ်တိုင်မှာလည်းတာဝန်ရှိတယ်။ လက်ရှိသတင်းတွေကို အခြေခံပြီး မိသားစု၊ မိတ်ဆွေတွေနဲ့ စကားစမြည်လုပ် ဆွေးနွေးဖလှယ်ပြီး အသိအမြင် လက်ဆင့်ကမ်းလို့ရတယ်။ ဒီလိုနည်းလမ်းသေးသေးလေးတွေကစလို့ ပြည်သူရဲ့နိုင်ငံရေးဖိအားကို အရှိန်တင်ပြီး အာဏာရှင်ကိုဖြုတ်ချရုံတင်မဟုတ်ပဲ တန်းတူရေးကိုအာမခံနိုင်တဲ့ နိုင်ငံရေးစနစ်တစ်ခု တည်ဆောက်နိုင်တဲ့အထိ ပါဝင်ပတ်သက်သူတွေကို ကြံ့ကြံ့ခံပြရမယ်။​ 

၂၀၂၂ ဟာ မဆုံးမသတ်သေးတဲ့ ကပ်ဘေးရယ်၊ အာဏာသိမ်းမှုတွေရယ်၊​ ကမ္ဘာ့စစ်အနံ့တွေနဲ့ ကမောက်ကမပဲ။ ဒါပေမယ့် အဆုံးအဖြတ်ပြတ်သားနိုင်တဲ့နှစ်တွေ (deciding years) ရဲ့ အစလည်း ဖြစ်ပါတယ်။   မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဖယ်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီစနစ် ခိုင်ကျည်းမှသာ မြောက်ဖျားကနေ တောင်ဖျား၊ အရှေ့ကနေ အနောက် လူတိုင်း ကိုယ်၊ စိတ်နှစ်ပါး ချမ်းသာစွာ နေနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။​ အဲ့ဒီလမ်း ဆုံးတဲ့အထိ နိုင်တဲ့ဝန် ထမ်းပြီးလျှောက်ကြမယ်။​

How are you? Here is my story!

Everyone has dark-side in various forms which of them mostly rooted from the trauma you suffered or some tragedies you experienced or the oppression you witnessed — it’ll never go away, it’ll never stop, it’s something that you to live along for some quite time. And that all impacts the decision you have to make in your day-to-day life whether big or small, good or bad - sometimes consciously and frequently unconsciously.

On top of that, a question to give a thought upon is how much dark you allow yourself in that another you?

My way (so far) is trying to accept that dark existence inside me and trying that not becoming harmful people surroundings - either emotionally or physically. As some consequences of my mental breakdown, I recently learnt to know myself that I have abusive/aggressive behaviors inside, from the experience that I squeeze my friend’s neck tight and whispered coldly and asked shut his mouth or I would kill him. This is not me and my way treating people I love, most of the time. I was sad and shocked that I have been rooting that behaviour. I sincerely apologized and said SORRY to my friend later. 

So, my determination is to try my best this darkness not to define my life. I am seeing someone professional over the last couple of months and trying to figure the most good balance that suits me through pouring all that feeling out. Besides, I’m jogging with my family at 5:00 am every morning, doing mindfulness before working and home-workout every evening. I can gladly say I’m in progress now.

It’s an overwhelming and painful process, I believe, most of the people are going through similarly or differently in their private lives, in their families, in their marriages, relationship, friendship or work and many more.

I’m telling my story here because I want you to know that you are not alone. We all have a lot on our plates in this unprecedented time following coup and covid. So, reach out to help if you think you need some.

Just want to stop here by thanking my family, my best friends, my other-half for the support, kindness, cheers and the reasons to smile amidst messes. I’m so grateful.

Kaung Latt

27 November 2021 

Resilience and revolution amidst information blackout by the military junta

I’m back online after over three weeks of being blocked from the internet network. Like many people facing the same challenges, I felt annoyed, frustrated, and impatient by information cuts and limited communication with those I love. Despite being violated by our free speech and access to info, we didn’t sit with empty hands and give up at all but figured out the alternatives on how to have access to info as much as we could. Let me share some of my experiences.

Turning on the radio felt a bit strange in 2021, but who cares. In the beginning, I struggled a bit with how to manually catch the right channels on the radio. Later on, it became a habit to get up early in the morning and turn on the radio and catch the news – I just recalled the memory – the first big news I heard from the radio was that the Myanmar embassy in London was raided. The DVB and Mizzima channels from PSI satellites were useful, but it was blocked again after a few days. No surprise for me, but a bit ridiculous thing was that the junta even blocked international channels like BBC World News, CNN, and CNA on the private broadcasting company – I yelled and almost threw away the remote control when I found it out. Given that, I just had a chance to watch CNN coverage about their Myanmar tour at the end of this month, which actually had been broadcast since the 5th or 6th of April. There were two times I felt pretty impatient and tortured by knowing nothing. So, I took a motorbike and went to the nearby town, which was 20 miles away from the place I lived, just to access the fiber WiFi at the teashop and digest the news, which I wished I could do every day but was hardly possible to do under the burning summer sun and unstable circumstances. So mostly, I relied on the radio, phone calls, and the short messages sent by friends and colleagues for the summarized news – many thanks, buddies!

Based on those experiences, I just came to realize that the consequences of cutting information flow is huge – which I think probably can lead to the military controlling everything day by day. The rumors spread an unimaginable amount both for local movements and what is happening nationwide. We barely had sources to countercheck and confirm the news. Above all, people barely trust each other.

At the same time, we are propagandized by false news that is fabricated all the time through state-owned newspapers and television channels. You might argue that no one believes that news, but believe me – there are people who are confused between rumors, false news, fear, and tremendous pressure.

Nonetheless, there were some moments that I felt inspired, re-energized, and with a to-stay-positive vibe when I witnessed some real stories about my town. Let me share.

A woman gets up every morning to pick up the star flowers from the trees around the town and then goes to the market and sells it because her husband is a public servant from the local train station and has been joining the CDM movement. So, selling star flowers is the only way to earn money for her family’s survival in this difficult time so that his CDM husband can still resist the military and not return to work.

There were big protests in the town every day for nearly one and a half months, but they transformed into guerilla-like protests later on and were just spotted in the public streets at dawn and dusk. The result is security forces came into the town at night, shot the guns, and tried to catch people. So, people involved in the protest just ran from their homes and slept in the paddy fields around the town. On the Myanmar New Year's Day, almost the whole town boycotted the communal offering of provisions to monks and nuns (which has been a hundred years old tradition in our town) because township-level SAC members tried to take advantage of the event to politicize their legitimacy.

Every time I hear those kinds of stories, the voice of protests, and the individual resistance to the coup in tiny ways in daily life, I’m humbled to be part of that community's resilience. Again, these experiences made me think of something further on the revolution. People are against the military coup and giving up their lives not because they want something back but to hold the power for their own interests. In the stories of my beloved town – a woman chose to sell star followers because she stands up against injustice; people chose to keep protesting and sleeping in the paddy fields at night because they are brave and determined enough to root out the 70 years of dictatorship; people chose to boycott doing good deeds in new year day and momentum the resistance because we all know how future would not be a certain but only nightmare as long as the military is holding guns to kill its people instead of going back to the barracks and doing their job – to protect the people.

In our country's history, counting back from the colonial era to now, people always chose staying on the right side of history to make good trouble (by the words of late U.S. congressman and civil rights icon John Lewis)—fight for good, fight to go forward—just for one reason: to pass on a better future from one generation to another.

Now is the best call – with this unity, strength, and collective action against the coup, justice has to prevail; democracy has to be reclaimed; and peace has to be restored once and for all.

ကိုယ်တိုင် ဒီလို ပြုမူဆက်ဆံနေသလား ဒါမှမဟုတ် ပြုမူဆက်ဆံခံနေရသလား?????

အမျိုးသမီးများအပေါ်အကြမ်းဖက်မှု ပပျောက်ရေး ၁၆ ရက်တာ လှုပ်ရှားမှုက ဒီနေ့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အမျိုးသမီးများအပေါ် အကြမ်းဖက်မှုတိုက်ဖျက်ရေးနေ့ဖြစ်တဲ့ နိုဝင်ဘာလ ၂၅ရက်နေ့မှာစပြီး လူအခွင့်အရေးနေ့ဖြစ်တဲ့ ဒီဇင်ဘာ ၁၀ရက်နေ့မှာ အဆုံးသတ်ပါတယ်။

အကြမ်းဖက်မှုမှာ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုဖြစ်တဲ့ အလိုမတူပဲ အတင်းအဓမ္မလိင်ဆက်ဆံတာ/ဆက်ဆံဖို့ကြိုးစားတာ၊ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာအကြမ်းမှုဖြစ်တဲ့ ရိုက်နှက်တာတွေဖြစ်တယ်ဆိုတာ လူအများစု သိပြီးသားဖြစ်ပေမယ့် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာအားဖြင့်ဖြစ်စေ၊ နှုတ်အားဖြင့်ဖြစ်စေ မလျော်မကန် ပြုမူကျင့်ကြံတာတွေကလည်း အကြမ်းဖက်မှုမြောက်တယ်ဆိုတာ တော်တော်များများ ကျော်ကြည့်မိနေတတ်ပါတယ်။ တခါတလေ မသိလိုက်မသိဘာသာ ကိုယ်တိုင်က ကျူးလွန်မိနေတတ်တာမျိုးတွေလည်း ဖြစ်နေတတ်ပါတယ်။ များသောအားဖြင့် ဒီလိုအကြမ်းဖက်မှုတွေက ကိုယ့်မိသားစုအိိမ်တွင်းမှာ အဖြစ်များပါတယ်။ ကျူးလွန်သူတွေက အမျိုးသားတွေအများစုဖြစ်ပြီး ကိုယ့်ဇနီးသည်/ချစ်သူ အပေါ်မှာ ကျူးလွန်ကြပါတယ်။ နောက်ဆက်တွဲအနေနဲ့ သားသမီးတွေနဲ့ တစ်မိုးအောက်အတူနေတဲ့ တခြားမိသားစုဝင်တွေပါ ခံစားရနိုင်ပါတယ်။ အောက်မှာဖော်ပြတဲ့ အပြုအမူအကျင့်အကြံတွေကအကြမ်းဖက်မှုမြောက်တယ်ဆိုတာ အကျဥ်းချုံး မျှဝေလိုပါတယ်။

⚠️ အိမ်ထောင်ဖက်/ချစ်သူက ကိုယ်လုပ်သမျှအကုန်လုံးကို တစ်ခုမကျန် နောက်က လမ်းကြောင်း လိုက်ကြည့်နေ၊ စစ်ဆေးနေတယ်။ သင်ဘယ်မှာရှိနေလဲ။ ဘယ်သူနဲ့ရှိနေလဲ။ အိမ်ခွဲနေတဲ့မိသားစုဝင်တွေ၊ သူငယ်ချင်းမိတ်ဆွေအပေါင်းအသင်းတွေနဲ့ သင် တွေ့ဖို့ဖြစ်စေ၊ အလုပ်/ကျောင်းသွားတာကိုဖြစ်စေ လိုက်လံ ပိတ်ပင်တားဆီးနေတယ်။

⚠️ အိမ်ထောင်ဖက်/ချစ်သူက သူ မက်ဆေ့ပို့ရင်၊​ဖုန်းခေါ်ရင် သင့်ကို ချက်ချင်း ဖုန်းကိုင်မှ၊ စာပြန်ဖို့ အမြဲတောင်းဆိုတယ်။ အဲ့လိုလုပ်ဖို့ပျက်ကွက်မိရင် ပြဿနာရှာမယ်။ သင့် လူမှုကွန်ယက်အကောင့်၊​ အီးမေးလ်အကောင့်၊​ ဖုန်း စကားဝှက် (password) တွေကို သူ့ကိုပေးသိဖို့ နားပူနားစာလုပ်တယ်။ အတင်းအကြပ်တောင်းတယ်။

⚠️ အိမ်ထောင်ဖက်/ချစ်သူက သင့်ကို မနာလိုနေမယ်။ သဝန်တိုနေမယ်။ အမြဲ တစ်ယောက်မဟုတ်တစ်ယောက်နဲ့ စွပ်စွဲနေမယ်။ သင့်ရဲ့ပုံမှန်ငွေကြေးသုံးစွဲမှုအပေါ်မှာဖြစ်စေ၊ ဆေးဝါးကုသခံယူမှုမှာဖြစ်စေ၊ ကိုယ်ဝန်ဆောင်ခြင်း/ကလေးယူခြင်းမှာဖြစ်စေ လိုက်လံ ထိန်းချုပ်နေမယ်။ သင့်ရဲ့ နိစ္စဒူဝတကိုယ်ရေကိစ္စတွေဖြစ်တဲ့ ဘာစားမယ်၊ ဘာဝတ်မယ်ကအစ သူက လိုက်ပါပြီး ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ သင့်ကိုယ်စားချနေမယ်။

⚠️ အိမ်ထောင်ဖက်/ချစ်သူက သင့်ရဲ့ဂုဏ်သိက္ခာမဲ့အောင်/ပျက်ပြားအောင် အမြဲ စွပ်စွဲပြောဆိုတယ်။ သင့်ရဲံ ပြုပြင်ပြောင်းလဲလို့မရနိုင်တဲ့ မွေးရာပါ ရုပ်ရည်သွင်ပြင်လက္ခဏာကိုဖြစ်စေ၊ ဥာဏ်ရည်ကိုဖြစ်စေ၊​ သင်ဝါသနာကိုဖြစ်စေ အမြဲ အထင်သေး၊​ ထိခိုက်စော်ကားတဲ့စကားတွေပြောမယ်။ တခြားသူတွေရဲ့ရှေ့မှာ သင့်ကို အထင်အမြင်သေးတဲ့စကားတွေ လှောင်ပြောင်ပြောမယ်၊ သင်ပိုင်ဆိုင်တဲ့ပစ္စည်းတွေဖြစ်စေ၊ သင်တန်ဖိုးထားတဲ့ အရာဝတ္ထုတွေကို ဖျက်ဆီးတာတွေ လုပ်မယ်။

⚠️ အိမ်ထောင်ဖက်/ချစ်သူက အမြဲ စိတ်တိုပြီး သင့်အပေါ်မှာ အမြဲငြူစူးအလိုမကျနေမယ်။ ခန့်မှန်းလို့မရအောင် ခု ကောင်းနေပြီး တခဏချင်းမှာပဲ သင့်ကို ပြဿနာ ရှာမယ်။ ဘယ်အချိန်စိတ်တိုမှာကို မသိတဲ့အတွက် ဘယ်အချိန်ပြဿနာအရှာခံရမလဲလို့ အမြဲ စိုးထိတ် ကြောက်လန့်နေရတယ်။ သူတို့တစ်ခုခု အပြင်မှာပြဿနာဖြစ်လာတာ၊ မှားယွင်းလုပ်မိတာတွေကို သင့်ကို အပြစ်ပုံချမယ်။ သင့်ကိုဖြစ်စေ၊ သူတို့ကိုယ်သူတို့ဖြစ်စေ၊ သားသမီးတွေကိုဖြစ်စေ၊​ အတူနေမိသားစုဝင်တွေကိုဖြစ်စေ ယုတ်စွအဆုံး အိမ်မှာမွေးထားတဲ့ အိမ်မွေးတိရိစ္ဆာန်တွေကို ဖြစ်စေ ကိုယ်စိတ်နှစ်ပါးထိခိုက်အောင် ပြုမူမယ်။

အဲ့လိုတွေ ပြုမူရင် အကြမ်းဖက်မှု မြောက်ပါတယ်။

ကျနော့်ဘာသာ ထပ်ဖြည့်ချင်တာကတော့ ကိုယ်ချစ်သူ၊ ဇနီးမယားရဲ့ အမြင့်ဆုံးရောက်နိုင်တဲ့ ကိုယ်ရည်ကိုယ်သွေးကို လိုက်လံပိတ်ပင်တားဆီးတာမျိုးကလည်း မလျော်ကန်တဲ့ပြုမှုအကြမ်းဖက်မှု မြောက်ပါတယ်။ ထင်သာမြင်သာရှိတဲ့ ဥပမာပေးတွေပေးရရင် သင်တန်းတစ်ခုခု လေ့လာချင်တာ၊ ပညာရေးအားဖြင့် နောက်ထပ် ဒီဂရီတစ်ခုထပ်ယူချင်တာကို မတတ်ရဖူးလို့ တားမြစ်တာ၊ ကားမောင်းသင်မယ်ဆို ငါရှိနေတာပဲ ဒါမှမဟုတ် ယာဥ်မောင်းရှိနေတာပဲ အန္တရာယ်များတယ် မသင်နဲ့လို့ ပိတ်ပင်တာ၊ အလုပ်ထွက်လုပ်ချင်တာကို ငါလုပ်ကျွေးမယ် အိမ်မှာပဲ ကလေးနဲ့မိသားစုကိုပဲ ဂရုစိုက်ပါ စသဖြင့် တပါးသူဆန္ဒကို အတင်းဆန့်ကျင် ပိတ်ပင်နေတာမျိုးကလည်း အကြမ်းဖက်တာပါပဲ။ (ဒီကိစ္စတွေအတွက် အမျိုးသားအများစုရဲ့ အကြောင်းပြချက်က စိတ်ပူလို့ပါ၊ ဂရုစိုက်တာပါလို့ ပြောတတ်တာဖြစ်ပြီး အမျိုးသမီးအများစုကလည်း အဲ့ ဂျင်းမိခံနေရတတ်ပါတယ်။)

ဒါတွေလျော့ပါးပြီး ပျောက်ကွယ်ဖို့က ကိုယ်က စလုပ််နိုင်တာက အချင်းချင်း လေးလေးစားစား ဆက်ဆံဖို့ပါပဲ။​ ကိုယ်ပြုမူပြောဆိုဆက်ဆံခံချင်တဲ့အတိုင်း တပါးသူကိုလည်း ပြုမူဆက်ဆံဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။ အကြမ်းဖက်မှုတွေ မိသားစုတွင်းမှာ ဒါမှမဟုတ် အိမ်နီးချင်းပတ်ဝန်းကျင်မှာ ဖြစ်လာရင် ကျူးလွန်ခံရသူကို ထပ်ဆင့်အပြစ်တင်တာတွေမလုပ်ပါနဲ့။ ကျူးလွန်ခံရသူဖက်က ရပ်တည်ပါ။ ကျူးလွန်ခံရသူတွေကို ယုံကြည်မှုပေးပါ။ အချိန်ပေးပါ။ စိတ်ရှည်သီးခံပါ။ ဘယ်လို ကူညီနိုင်မလဲ သင့်တော်တဲ့နည်းလမ်းကို ဆွေးနွေးအဖြေရှာပါ။

တစ်ယောက်က စ ကျင့်ကြံရင်း မပြောင်းလဲနိုင်တာမရှိပါဘူးလို့ ယုံကြည်ပါတယ်။ ကျနော်တို့ နောက်မျိုးဆက် တူ/တူမ၊ သားသမီးတွေက ရုပ်ဝတ္ထုတွေတိုးတက်၊ ပြည်စုံတဲ့ ကမ္ဘာမှာနေနိုင်ဖို့တင်မကပဲ တစ်ယောက်နဲ့တစ်ယောက် လေးစားတဲ့၊ တန်ဖိုးထားတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းမှာ နေထိုင်ဖို့ ကျနော်တို့ အားလုံးမှာ တာဝန်ရှိပါတယ်။

အပေါ်က အချက်အလက်တွေကို ဒီလင့်ခ် ကနေ ကိုးကားပြီး ဘာသာပြန်ထားတာပါ။

သားအမိ

လမ်းထဲမှာ ညနေတိုင်း သကြားမုန့်ဖက်ထုပ်၊ သာကူမုန့်ဖက်ထုပ်ဆိုပြီး အော် ရောင်းတဲ့ သားအမိ အသံကြားနေကြ။ အမေလုပ်တဲ့သူက တစ်ခွန်းအော် ပြီးရင် သူ့သားလေးက ကလေးသံလေးနဲ့ တစ်ခွန်းအော် ရောင်း။ ကလေးက အလွန်ဆုံးရှိမှ ၅နှစ်၊ ၆နှစ်ပေါ့။ သူတို့အသံကြားတိုင်း တွေးစရာ ရတာချည်းပဲ။ ကလေးကို အိမ်မှာ ထားခဲ့ဖို့ အဆင်မပြေလို့ စျေးရောင်း ခေါ်လာရတာလား။ ခေါ်လာတော့လည်း ကလေး ပင်ပန်းပေမယ့် အမေနဲ့အတူတူဆိုတော့ သူ့အမေ စျေးရောင်း နောက်ဆံမတင်းဘူးလို့လည်း တွေးမိတယ်။ ပြီးတော့ နေဝင်မိုးချုပ် လမ်းတကာ စျေးရောင်းရတာ၊ အမျိုးသမီးတစ်ယောက်ထဲဆို ရိသဲ့သဲ့တစ်မျိုး ရဲရဲတင်းတင်းတစ်မျိုး နှောက်ယှက်ချင်တဲ့ ယောကျာ်းတွေ ရှိမှာပဲ၊ အင်နဲ့အားနဲ့ ကာကွယ်ပေးနိုင်တဲ့ အရွယ်မဟုတ်ပေမယ့် သားသမီးပါတော့ အမေလည်း စျေးရောင်းရတာ တစ်နည်းနည်းနဲ့ စိတ်လုံခြုံတာပေါ့။

ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် သူတို့သားအမိ အသံ ညနေတိုင်း ကြားရတာ ပုံမှန်လိုတောင် ဖြစ်နေပြီ။ ကလေးစျေးအော်ရောင်းတဲ့အသံကြားရင် ဂရုဏာစိတ်ဖြစ်ပေမယ့် အားရှိတဲ့စိတ်က အမြဲပိုတာပဲ။ မအေ အားကိုးရတဲ့ သား ဆိုပြီးတော့လေ။ ဒီနေ့တော့ သားအမိ နှစ်ယောက်အသံ လုံးဝမကြားမိတော့ ဘာများဖြစ်သလဲဆိုပြီး အတွေးရောက်။ စိတ်ပူ။ ဖျားနာနေလား။ ကိုဗစ်များ ဖြစ်သလား။ ဒါမှမဟုတ် တစ်ရက်တစ်လေ နားမယ်ဆိုပြီးများ သားအမိတွေ နားနေရော့သလား။ နားတာပဲ ဖြစ်ပါစေ။ လူ့စိတ်များနော်... အသံလေးပေမယ့် နေ့စဉ်ပုံမှန်ဆိုတော့ သံယောဇဉ် ဖြစ်ရတယ်။

Two years and some more...

Today has been two years, working for UK aid agency. I've to confess that it took for nearly eight months to feel fitting in this work; a lot to learn on the system, work nature, people, everything.

I remember the times, I feel anxious and exhausted, grumbled that well, I cannot make it anymore. On the other hand, just because of working here, I happened to meet some nice people, explore new opportunities and learn from the unique experiences which all impacted the way I see work like (& personal life) a bit calmer and a bit more mature.

So, this was interesting two years and it is still exciting to be part of it. I have no idea yet when the time will come for me to move on. For now, amidst this global health crisis, I take life one day at a time. All I am overwhelmed today is by the sense of knowing that it has been two years.

Good or bad, life itself is a journey, you just need to have stamina to walk on and make no excuse.

A little drama: I miss office desk, morning 
coffee & chitchatting with colleagues

ဖုံးကွယ်နေတဲ့ ခွဲခြားမှု (၂)

© American Friends Service Committee

တစ်ကမ္ဘာလုံးမှာ လူမျိုးရေးခွဲခြားမှုတိုက်ဖျက်ရေး လှုပ်ရှားမှုတွေ ပြန် အားကောင်းလာတဲ့အချိန်မှာ မြန်မာပြည်ဖေ့ဘုတ်ခ်သိုင်းလောကမှာ ကုလား၊ ကုလားမလို့ခေါ်တာ နောက်ကွယ်က ရည်ရွည်ချက်မရှိပါဘူးဆိုတာမျိုး ဝါဒဖြန့်ချီရေးတွေ လုပ်လာကြတယ်။ ဒီလိုလူတွေကပဲ ကုလား၊ ကုလားမ မခေါ်ပါနဲ့ဆိုတဲ့ ကန်ပိန်းလုပ်နေတဲ့လူငယ်တွေကို ပြဿနာမဟုတ်တာကို ပြဿနာလုပ်နေတဲ့ 'လစ်ဘရယ်အကြောင်ကွက်' ဆိုတာမျိုး စွပ်စွဲကြ။

ကျနော့်ယုံကြည်ချက်ကတော့ ရှင်းပါတယ်။ 'ကျနော်၊ ကျနော်မတို့ကို ကုလား၊ ကုလားမ' လို့ခေါ်တာမကြိုက်ပါဘူးလို့ အခေါ်ခံရသူ ကာယကံရှင်တွေက တောင်းဆိုလာရင် ဆက် မခေါ်ဖို့ လိုပါတယ်။ တပါးသူရဲ့ ဘယ်သူကိုမှ ထိခိုက်နစ်နာမှုမရှိတဲ့ ဆန္ဒပြုမှုနဲ့ တောင်းဆိုမှုကို လေးစားဖို့ လိုပါတယ်။ ရိုးရှင်းတဲ့ ဥပမာပေးရရင် ကိုယ့်မှာ နာမယ်ရှိလျက်နဲ့ ချီးဗူးလို့ ခေါ်တာကို မကြိုက်ဖူးလို့ ပြောထားတာကို ခေါ်တဲ့သူက ဆက်ခေါ်နေရင် ခင်ဗျား မနှစ်မြိုသလိုပေါ့။ အဲ့ခေါ်တဲ့သူကို ခင်ဗျား ကြာရင် မုန်းလာမယ်။ လမ်းမှာ မတွေ့ချင်ဘူး။ တွေ့လို့ အဲ့လိုအခေါ်ခံရမှာကို တွေးပြီး စိုးရိမ်နေရတဲ့ အကြောက်တရား ရှိလာမယ်။ ဘယ်သူ့အတွက် ကောင်းလို့လဲ။

တခါတလေ common sense လို့ခေါ်တဲ့ သာမန်အသိနဲ့တောင် ဆင်ခြင်နိုင်တဲ့ကိစ္စတွေကို တစ်ဦးနဲ့တစ်ဦး၊ အစုအဖွဲ့တစ်ခုနဲ့တစ်ခု ခုခံကာကွယ်မှုတွေ ကြီးနေတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းကို နားကိုမလည်နိုင်ဘူး။ အဲ့လိုလူတွေရဲ့ ဒီမိုကရေစီကို အလွန်လိုချင်ပါတယ်၊ အားပေးပါတယ်၊ ထောက်ခံပါတယ်ဆိုတာကိုလည်း သံသယရှိပါတယ်။ မ.ဘ.သကိုတော့ ဆန့်ကျင်ပါတယ်လို့ ကြွေးကြော်ခဲ့ပြီး ကုလား၊ ကုလားမ မခေါ်ဖို့ကို ဆင်ခြေများနေသူများကို အောက်ကလိအာ ရယ်ချင်မိတယ်။

လွတ်လပ်၊ ငြိမ်းချမ်း၊ မျှတ၊ လုံခြုံပြီး တန်းတူရပိုင်ခွင့်ကိုတောင်းဆိုနိုင်တဲ့ (ဒီမိုကရက်တစ်) လူ့အဖွဲ့အစည်းကို လိုချင်တဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းဟာ ဒီမိုကရေစီ လိုချင်ပါတယ်လို့ ထိုင်အော်နေရုံနဲ့ မရပါ။ မဲပေးလိုက်ရုံနဲ့ တာဝန်မကျေပါ။ အဲ့ဒီလူ့အဖွဲ့အစည်းရဲ့ နိုင်ငံသားတိုင်း လိုက်နာကျင့်သုံးရမယ့် ဒီမိုကရေစီတန်ဖိုးထားတွေရှိပါတယ်။ အဲ့တန်ဖိုးထားတွေထဲမှာ တစ်ဦးနဲ့တစ်ဦး လေးစားမှုနဲ့ နားလည်တန်ဖိုးထားနိုင်မှုလည်း ပါ ပါတယ်။

ဒီမိုကရေစီရွှေကြာပန်းဟာ မိုးကျပန်း မဟုတ်ပါ။ အလေ့ကျ မပေါက်ပါ။ စဥ်ဆက်မပြတ် လိုက်နာကျင့်သုံး တန်ဖိုးထား ပြုစုမှ ရှင်သန်ပါတယ်။

ဖုံးကွယ်နေတဲ့ ခွဲခြားမှု (၁)

© American Friends Service Committee

Stop racism ကန်ပိန်းမှာ ပါဝင်တာ ခေတ်ကပေးလာတဲ့ တာဝန်ဖြစ်ပါတယ်။ အနည်းဆုံး ကိုယ့်လူမှုကွန်ယက်ကိုအသုံးပြုပြီး စာကြောင်းလေးတစ်ကြောင်းနဲ့ ဝန်းရံတာကစလို့ မိသားစုတွင်းမှာ ရပ်ရွာအတွင်းမှာ ဒီကိစ္စကို သူ့အမြင်ကိုယ့်အမြင် ဆွေးနွေးတာ၊ လမ်းပေါ်ထွက် တက်ကြွလှုပ်ရှားတာနဲ့ မူဝါဒရေးရာတွန်းအားပေးတာအဆုံး ကိုယ်တတ်နိုင်တဲ့ဖက်က တာဝန်ကျေနိုင်တာ ကောင်းပါတယ်။

တစ်ဖက်မှာလည်း လူ့အဖွဲ့အစည်းထဲမှာ စိမ့်ဝင်ပျံ့နှံ့နေတဲ့ လူမျိုးရေးခွဲခြားမှုကို တိုက်ရိုက်ဖြစ်စေ၊ သွယ်ဝိုက်ပြီးဖြစ်စေ ပိုပြီးခိုင်မာအမြစ်တွယ်စေတဲ့ အပြောအဆို၊ အမူအကျင့်တွေကို အားလုံးကိုယ်တိုင် ပိုပြီး သတိပြု ဆင်ခြင် တုံ့ပြန်ရမယ်ဆိုတာကို အကဲဆတ်ဖို့လည်းလိုတယ်လို့ တွေးမိပါတယ်။

နာမယ်ကြီး စူပါပါဝါနိုင်ငံ အမေရိကလို ကျွန်ပြုခဲ့တဲ့စနစ် ကျနော်တို့တိုင်းပြည်မှာမရှိခဲ့ပေမယ့် စနစ်တကျ သွေးခွဲအုပ်ချုပ်မှုက ကိုလိုနီခေတ်ကစလို့ စစ်အုပ်ချုပ်ရေးအထိ တစ်လျှောက်လုံးမှာ ရှိခဲ့တယ်။ ဒီလို ကြီးပြင်းခဲ့တဲ့ အခြေအနေမှာ ကျနော်တို့ဟာ လူအားလုံးအတူတူလို့ပဲ မြင်ပါတယ်၊ ကိုယ်နဲ့မတူတဲ့လူမျိုးအပေါ်၊ ကိုးကွယ်ရာဘာသာမတူမှုအပေါ် အပြည့်အဝ ယုံကြည်တယ်၊ အကြောက်တရားမရှိဘူး၊ အလုံးစုံ စာနာနားလည်ပေးနိုင်ပါတယ်ပြောရင် လိမ်နေတာပဲဖြစ်မှာပါ။

ကျနော်တို့ဟာ အချင်းချင်းအပေါ် ပုဂ္ဂလိကဖြစ်တည်မှုနဲ့ ချဉ်းကပ်စဉ်းစားတဲ့အလေ့အထ နည်းပါတယ်။ လူတစ်ယောက်ရဲ့ အပြုအမူကိုဖြစ်စေ၊ အပြောအဆိုကိုဖြစ်စေ မကြိုက်ရင်၊ ကိုယ်နဲ့သဘောမတူနိုင်ရင် လူမျိုး၊ ဘာသာနဲ့ တံဆိပ် အတင်းကာရော စွဲကပ်ကြတာ လူတိုင်းနီးပါး လုပ်ပါတယ်။ ဥပမာ - ရခိုင်တွေက အဲ့လိုပဲဆိုတာမျိုး၊ သူတို့ကုလားတွေက ဒီလိုပါပဲ ဆိုတာမျိုး။ ဟိုတလောက နာမယ်ကျော်ဆယ်လီတစ်ယောက်က အွန်လိုင်းတိုက်ပွဲမှာ ရန်ဖြစ်တော့ ‘ရခိုင်မနဲ့ မြွေပွေး’ ဆိုတာမျိုး အပုတ်ချတိုက်ခိုက်ရေးသလိုပေါ့။
ကျနော့်အပေါင်းအသင်းတစ်ယောက်က ကျနော်ပြောတဲ့စကားတစ်ခွန်းအပေါ် လူမျိုးကြီးဝါဒ မကင်းဖူးလို့ မှတ်ချက်ပြုတုန်းက ကျနော် တုန်လှုပ်ခဲ့ဖူးပါတယ်။ သေချာစဉ်းစားကြည့်တော့လည်း ကျနော့်ရည်ရွယ်ရင်းဟာ လူမျိုးရေးခွဲခြားမှုကို ကျူးလွန်ဖို့ မရည်ရွယ်ပေမယ့် ကျနော့် အပြောအဆိုဟာ လူမျိုရေးခွဲခြားမှုကို ကျူးလွန်မိတဲ့ အပြောအဆို ဖြစ်နေတာကို သတိပြု၊ လက်ခံရပါတယ်။ ကျနော့်အထင် ကျနော့်တို့လူ့အဖွဲ့အစည်းမှာ အဲ့လိုစိတ် အနည်းနဲ့အများ ရှိနေကြပါတယ်။ တခါတလေမှာ ကျူးလွန်မိသူရော၊ အကျူးလွန်ခံရသူရော နှစ်ဖက်လုံး ဘာဖြစ်နေမှန်းမသိရလောက်အောင် ကျနော်တို့ဟာ ဒီကိစ္စမှာ အကဲဆတ်မှု နည်းတာ ဒါမှမဟုတ် လုံးဝကင်းမဲ့နေတာပါ။ ကျနော်တို့ အမှားချည်းလည်းမဟုတ်ပါ။ စကားပုံတွေနဲ့အတူ အခြားသော အလားတူ လူမှုပုံစံသွင်းခံရမှုတွေကြောင့်နဲ့ အာဏာရှင်ရဲ့ သွေးခွဲအုပ်ချုပ်မှု အကျိုးဆက်တွေ ဖြစ်ပါတယ်။

ပညာရှင်မဟုတ်တဲ့အတွက် ဘာသာရပ်ဆိုင်ရာအချက်အလက်နဲ့ လုပ်ဆောင်ရမယ့် လုပ်ငန်းစဉ်အဆင့်ဆင့်တွေ ကျနော် ဥာဏ်မမှီပါ။ ပြဿနာကို အစရှာဖို့၊ အမှန်ကို အမှန်အတိုင်း ကြည့်ဖို့ လိုမယ်လို့ယူဆပါတယ်။ ယုံကြည်မှုတည်ဆောက်ဖို့ဆိုတာ အလွန် အချိန်ယူရမယ့်ကိစ္စပါ။

ကျနော်တို့ တစ်ယောက်ချင်း ခုကစလို့ နောင်တစ်လျှောက်လုံးလုပ်နိုင်တဲ့ကိစ္စဟာ ကျနော်တို့ ဒီကိစ္စတွေကို များများပြော၊ များများ နားထောင်ဖို့ပါ။ ပြောနိုင်မယ့်၊ နားထောင်နိုင်မယ့် ပလက်ဖောင်းတွေက ပြောရ၊ နားထောင်ရပါမယ်။ ခံစားချက်တွေကို အမှန်အတိုင်းပြောရပါလိမ့်မယ်။ အမြင်တွေကို ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း အားမနာစတမ်း ပြောရပါလိမ့်မယ်။

ကျနော်တို့ တစ်ဦးနဲ့တစ်ဦး ပြောရင်းနားထောင်ရင်း သင်ယူရင်း နာကျင်ရပါလိမ့်မယ်။ ခရီးရှည်ကြီး ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ကိုယ့်ခေတ်မှာ ကိုယ်ယူရမယ့် တာဝန်ကို ယူမလား။ နောင်မျိုးဆက်ရဲ့ အပြစ်တင်မှုကို ခံမလား။ ၂ခုပဲ ရှိပါတယ်။

ကျနော်တို့ သား၊သမီး/ တူ၊ တူမတွေကို ဒီကိစ္စတွေ ပြန်ပြောတဲ့အခါ အဲ့တုန်းက ဘယ်လိုခံစားခဲ့ရတယ်လို့ ပြောတာထက် ဘယ်လို တုံ့ပြန်ခဲ့တယ်၊ ဘယ်လို ပြောင်းလဲဖို့ ကြိုးစားမှုမှာ ပါဝင်ခဲ့ရတယ်လို့ ပြောရတာ ပို အရသာရှိ၊ ဂုဏ်ယူစရာကောင်းမယ် ထင်ပါတယ်။

Stop racism, stop being racist ဆိုတာကို ဝန်းရံရင်း ကိုယ့်ဘာသာလည်း ဒီမေးခွန်းကို ရဲရဲတင်းတင်း မေးကြည့်၊ ဖြေကြည့်ကြရအောင်။

ကပ်ဘေးနေ့ရက်များထဲက မွေးနေ့

ဒီနေ့ အသက်နောက်တစ်နှစ်ကြီးပါတယ်။ မွေးနေ့တိုင်း တိတ်တိတ်ဆိတ်ဆိတ်ပဲ ဖြတ်သန်းဖြစ်ပေမယ့် ဒီနှစ်ကတော့ ကိုဗစ်-၁၉ ကျေးဇူးနဲ့ အတိတ်ဆိတ်ဆုံး ဖြတ်သန်းဖြစ်ပါတယ်။ အမေနဲ့အဖေကို ဖုန်းခေါ်ကန်တော့ဖြစ်ပါတယ်။ မေမေလှ (အဘွား)ကိုလည်း သတိရမိပါတယ်။ မှတ်မှတ်ရရ မွေးနေ့ဆုတောင်းပေးကြတဲ့ အပေါင်းအသင်းတွေနဲ့ ချစ်ခင်ကြသူတွေကို ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။ ကျနော်ခက်ခဲချိန်တိုင်းမှာ စာတိုလေးနဲ့ဖြစ်ဖြစ်၊ စကားလေးတစ်ခွန်းနဲ့ဖြစ်ဖြစ် အားပေးတာကစလို့ ငွေရေးကြေးရေးအဆုံး ကူညီဖူးသူအားလုံးရဲ့ကျေးဇူးကို ဒီနေ့ ပိုအောက်မေ့မိပါတယ်။ အခွင့်ကြုံရင်ဆပ်ဖို့ စိတ်ရော၊ လူရော အဆင်သင့်ဖြစ်နေအောင် ကြိုးစားပါ့မယ်။ မွေးနေ့သန္နိဌာန်ကတော့ အရင်နှစ်တွေလိုပါပဲ။ ဘာတွေပဲကြုံရကြုံရ ရှင်သန်နိုင်အောင် ကြိုးစားနေပါမယ်။ ဒါတစ်ဘဝလုံးစာအတွက် လုံလောက်မယ်ထင်ပါတယ်။ 

သမီးရဲ့ဖေဖေ

ကိုဗစ်ကြောင့် အပြင်မထွက်ရတော့ လျှောက်တွေးဖို့ ပိုအချိန်ရတယ်။ ဒီနေ့တော့ ငါ့မှာသမီးလေးတစ်ယောက်ရှိရင်လို့ စိတ်ကူးယဉ်မိတာ။ ဘယ်က စတွေးမိမှန်းတောင် မသိပါဘူး။ ကိုယ့်သမီးကို ဘယ်လို မြင်ချင်လဲလို့ အမျိုးမျိုး စိတ်ကူးကြည့်တဲ့အခါ သမီးကို လူသားဆန်စေချင်တယ်၊ လူပီသစေချင်တယ်လို့ပဲ နောက်ဆုံးအဖြေထွက်တယ်။ ကိုယ်ချင်းစာတရားရှိရမယ်။ အမှားတွေလုပ်မိဖို့ မကြောက်တတ်စေချင်ဘူး။ ဖခင်တစ်ယောက်အတ္တနဲ့ ဖြစ်စေချင်တာမျိုးကတော့ သမီးကို အနုပညာကို ခံစားတတ်တဲ့သူ ဖြစ်စေချင်တယ်။ နောက်ပြီး သမီးက သူ့အပေါ်မှာ မတရားမှုတခုခု ဖြစ်လာရင် ဆိတ်ငြိမ်မနေပဲ တစ်နည်းနည်းနဲ့ တွန်းလှန်တတ်စေချင်တယ်။ အရေးအကြီးဆုံးက သမီးက သူ့အဖေကျနော့်ကို တခြားနာမ်စားတွေထက် ဖေဖေလို့ပဲ ပီပီသသ ခေါ်ရမယ်။ ဖခင်တစ်ယောက်အနေနဲ့ ပေးနိုင်တဲ့ကတိကတော့ သမီးက ကျနော့်ကြောင့် ဘယ်တော့မှ ဘာအကြောင်းကြောင်းနဲ့မှ စိတ်မလုံမခြုံ မခံစားစေရဘူး။ မရှိသေးတဲ့သမီးကို ခုကထဲက ချစ်မိနေပြီ။ 

ကျနော်နဲ့ အိမ်တွင်းလုပ်ငန်းခွင် (Working from Home @ WFH)

ကိုဗစ်၁၉ ကြောင့် အိမ်ကနေအလုပ်လုပ် (Working from Home-WFH) တဲ့ အလေ့အထက နောက်ဆိုလည်း ပို တွင်ကျယ်မယ် ထင်တယ်။ ကျနော်တော့ မဖြစ်သာတဲ့အခြေအနေမှပဲ အိမ်မှာအလုပ် လုပ်ရတာ ကြိုက်တယ်။ ကျနော်အလုပ်လုပ်နေတဲ့ ခုရုံးဆို အရင်ကထဲက WFH မူဝါဒ ရှိပါတယ်။ တခြားသူတွေနဲ့ အစည်းဝေးတွေလုပ်ဖို့မလိုပဲ ကိုယ့်ဘာသာ အာရုံစူးစိုက်လုပ်ရမယ့် အလုပ်မျိုး လုပ်ဖို့ရှိရင် ဒါမှမဟုတ် သိပ်နေလို့မကောင်းလို့ အိမ်ကနေပဲ နားနားနေနေ သက်တောင့်သက်သာ လုပ်ချင်တဲ့ အခြေအနေမျိုးတွေမှာ အိမ်ကနေပဲ လုပ်လို့ရတယ်။ လူကတော့ အွန်လိုင်းပေါ်ရှိနေရမှာပေါ့။ ဒီလိုလုပ်ဖို့လည်း ရှည်ရှည်ဝေးဝေး ခွင့်ပြုချက်တွေ သိပ်မလိုဘူးရယ်။ ကိုယ့်အထက်လူကြီးကို ငါတော့ ဒီနေ့အိမ်ကနေပဲ အလုပ်လုပ်မယ်ဆိုတာ အကြောင်းကြားပြီး အတူတူဆက်စပ်လုပ်နေရတဲ့ လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်တွေ ကိုလည်း အသိပေးလိုက်ရင် ရပြီ။

WFH ရဲ့ အားသာချက်က ကလေးမိဘဖြစ်နေတဲ့၀န်ထမ်းတွေအတွက် အထူးသဖြင့် ကောင်းတယ်။ တခုခုဆို ရုံးအလုပ်လည်းမပျက်၊ ခွင့်တွေလည်းမလျော့ပဲ အားလုံးအဆင်ပြေတဲ့အခြေအနေ ဖန်တီးနိုင်တယ်။ အိမ်နေရင်းအ၀တ်အစားနဲ့ သက်တောင့်သက်တာ လုပ်နိုင်တယ်။ ရုံးသွားရုံးပြန်အချိန်တွေ ပိုထွက်လာတော့ အချိန်ကို ပိုစီမံလို့ရတယ်။ ရုံးချိန်နီးမှ ကွန်ပျူတာလေးကောက်ဖွင့် အင်တာနက်ချိတ် ထိုင်လုပ်ရုံပဲ။

ကျနော်ကိုယ်တိုင်ကတော့ WFH လုပ်ရတာ သိပ် မကြိုက်ဘူး။ မကြိုက်တာကလည်း ကိုယ့်အကြောင်းနဲ့ ကိုယ်ပါ။ အိမ်မှာအလုပ်လုပ်မယ်ဆို ကျနော်ကိုယ်နှိုက်က အလုပ်မပြီးဘူး။ အချိန်ကို အီကြာကွေးဆွဲသလို ဆွဲနေတာ။ အလုပ် လုပ်နေရင်း မုန့်ထစားတာတို့၊ ဖုန်းကိုအကြာကြီး ကြည့်နေမိတာတို့ အဲ့လို အကြောင်းအရာမျိုးစုံနဲ့ အလုပ်မပြီးဘူး။ ပြီးတော့ ကျနော့်အကျင့်က အချင်းချင်းမေးဖို့မြန်းဖို့ ရှိနေရင် အီးမေးလ်ရေး၊ စကိုက်ပ်တို့ ဖုန်းဘာတို့ကနေ တစ်ဖက်လူပြန်အပြောကို စောင့်ရတာ သိပ်စိတ်မရှည်တတ်ဘူး။ လူချင်းတွေ့ မြန်မြန်လေးပြောပြီး အလုပ်လုပ်လိုက်ရတာ ပိုကြိုက်တယ်။ အချင်းချင်းလည်း ပိုရင်းနှီးတယ်။ နားလည်မှုလွဲတာတို့ဘာညာ သိပ်မဖြစ်ဘူးလည်း ထင်လို့။ မှတ်တမ်းထားဖို့လိုတဲ့ကိစ္စတွေ ဘာညာမှသာ အီးမေးလ် သေချာရေးတာ။ တခါတခါ အဲ့လိုရှည်ရှည်ဝေးဝေး ရေးပို့စရာတွေရှိရင် မလုပ်ချင်လို့ အချိန်ရွှေ့ရင်းရွှေ့ရင်း သတ်မှတ်ရက်နားနီးမှ ဝုန်းဒိုင်းဝုန်းဒီုင်းလုပ်ရတာတွေလည်း ဖြစ်တယ်။

ခုတော့ ကိုဗစ် (COVID19) ကျေးဇူးနဲ့ အိမ်မှာနေလုပ်ကို လုပ်ရမယ့် အခြေအနေပဲ။ အိမ်မှာနေတာက အန္တရာယ်အကင်းဆုံးဖြစ်နေတာကိုး။ ဒီ WFH အခြေအနေကိုလည်း တမျိုး စီမံကိုင်တွယ် တတ်ရဦးမယ်။ အလုပ်ပြီးမြောက်ဖို့ လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်ချင်း ပို စိတ်ရှည်ပေးရတာ၊ နားလည်ပေးရတာမျိုးတင်မကဘူး ကိုယ့်မိခင်ဘာသာစကားနဲ့မဟုတ်ပဲ ဒုတိယဘာသာစကားပြောပြီး လုပ်ရတဲ့အခြေအနေတွေမှာ (အချင်းချင်း မျက်နှာအမူအရာ သိပ်မမြင်ရပဲ) နည်းပညာအထောက်အကူတွေနဲ့ပဲ ပြောရတော့ ဆိုလိုရင်းမှန်တွေကို သေချာနားလည်အောင် ပို အားစိုက်ရတာမျိုးတွေ ရှိလာမယ်။ ဒါတွေကို လုပ်ငန်းခွင်ကလူတိုင်း သဘောပေါက်ပြီး အချင်းချင်း အကူအညီဖြစ်အောင် လုပ်တတ်ဖို့ လိုမယ်။ ဆိုလိုရင်းကတော့ WFH မှာလည်း လူတွေရဲ့ မတူညီတဲ့ အစွမ်းအစတွေ၊ ကျွမ်းကျင်မှုတွေ ပို သုံးရပါလိမ့်မယ်။ မေတ္တာတရားလေးနည်းနည်းအစစ်ပိုထည့်ပြီး လုပ်ကိုင်နိုင်ကြရင် ဒီအခြေအနေတွေ အားလုံးကျော်ဖြတ်နိုင်မယ် ထင်ပါတယ်။

အိမ်ကနေ အလုပ်လုပ်လို့မရတဲ့ ဆရာဝန်၊ သူနာပြု၊ ဓာတ်ခွဲခန်းနဲ့ ဆေးဖက်ဆိုင်ရာ၀န်ထမ်းတွေ၊ မီးသတ်ရဲဘော်၊ ရဲ၀န်ထမ်းတွေ၊ ပုံထဲကလို လေယာဉ်နဲ့ စက်တပ်ယာဉ်တွေမောင်းတဲ့သူတွေရဲ့ အခန်းကဏ္ဍတွေကလည်း အလွန်အရေးပါတာ ခုလို အရေးပေါ်အခြေအနေမှ ပို နားလည်မိပါတယ်။

ပိတ်ရက်ဆိုတော့ တွေးမိတာတွေ ချရေးဖို့အချိန်ရတုန်း ရေးပြီး မှတ်တမ်းထားတာပါ။